محمود امانی طهرانی، مدیرکل دفتر تالیف در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا درباره جایگزین شدن واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در کتاب‌های درسی دهم متوسطه افزود: اکثر کشورها برای حفظ زبان خود ملاحظاتی را در کتاب‌های درسی دانش آموزان ایجاد کرده‌اند زیرا این مساله موجب حفظ زبان اصیل آن کشور میشود اما محدود کشورهایی هستند که نسبت به این مساله بی‌تفاوت هستند و از واژگان انگلیسی، لاتین و ... در کتاب‌های خود استفاده می‌کنند که این امر باعث تغییر زبان مادر آن کشور شده است. ( ادامه مطلب را بخوانید )
واژگانی که خیلی انگلیسی نبودند
وی ادامه داد: بسیاری از کلماتی که در کتاب زیست‌شناسی به کار گرفته می‌شد اصلا انگلیسی نبوده و به غلط استفاده می‌شد اما بسیاری افراد بر این باور بودند که آن واژگان غلط انگلیسی و بین‌المللی بوده و آموزش آن به دانش آموزان موجب افزایش آگاهی و دانش بین‌المللی آن میشود برای مثال میتوکندری یک کلمه کاملا اشتباه است زیرا اصل این کلمه در زبان انگلیسی «mitochondria» است و تلفظ آن به غلط در جامعه رایج شده است.
مدیرکل دفتر تالیف در ادامه حفظ هویت و فرهنگ زبان فارسی در آینده را یکی از دلایل مهم تغییر واژگان در کتاب زیست شناسی دانست و یادآور شد: برای مثال واژه راکیزه جایگزین میتوکندری شده است. میتوکندری اندامکی کروی یا حلقه‌ای شکل است که وظیفه آن تنفس سلولی و نوعی دستگاه انتقال انرژی است به همین دلیل فرهنگستان واژه راکیزه را که از دو بخش راک به معنای رشته و یا نخ و یزه به معنی جوچم و محدودیت است را جایگزین میتوکندری کرده است.
وی در ادامه تصریح کرد: هم‌چنین برای مثال واژه خون بهر که یک واژه ادب فارسی است جایگزین هماتوکریت شده است. هماتوکریت به نسبت درصد گویچه‌های قرمز در خون گفته میشود که هیج فهم معنایی برای دانش آموزان ندارد اما واژه جایگزین (خون بهر) مفهوم نسبی را به دانش آموزان نشان می‌دهد.
امانی طهرانی در ادامه به واژگانی که دچار تغییر شده‌اند اشاره کرد و گفت: گردیزه جایگزین نفرون، کریچه جایگزین واکوئل، کافنده تن جایگزین لیزوزوم، فام تن جایگزین کروموزوم، آویز آماس جایگزین آپاندیس، فروگشت جایگزین کاتابولیسم و دگر گشت جایگزین متابولیسم شده است.
سخت بودن تلفظ واژگان جدید
وی در پاسخ به این سوال خبرنگار آنا مبنی براینکه تلفظ بسیاری از این لغات به لحاظ ناآشنا بودن برای دانش آموزان سخت خواهد بود، اظهار کرد: با گذر زمان و آشنایی معلمان با این واژگان و تدریس درست این لغات همراه با معنای فارسی آن به راحتی دانش آموزان می‌توانند این لغات را آموزش ببیند و زبان فارسی با قوت خود حفظ شود.
علم زبان بین‌المللی نیست
مدیرکل دفتر تالیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری با توجه به اعتراض معلمان زیست شناسی نسبت به اعمال این تغییرات، گفت: برخی معلمان عنوان کرده‌اند زبان علم یک زبان بین‌المللی است که با اعمال تغییر در این واژگان موجب ناآشنایی و عدم توانایی درک درست دانش آموزان میشود اما باید در جواب به این افراد گفت زبان علم یک زبان بین‌الملل نیست برای مثال فرانسه به جای کلمه DAN از واژه ADN استفاده می‌کنند و یا به جای کلمه ایدز از SIDA استفاده می‌کنند.
وی افزود: از طرف دیگر بخشی از وظایف معلم این است که علم خود را به روز نگه‌دارد بنابراین معلمان با یادگیری این کلمات و معنای اصیل فارسی آن می‌توانند در درک بهتر و آموزش صحیح این واژگان به دانش آموزان کمک کنند.
واژگان جدید زیست شناسی:
واژه جایگزین میتوکندری |
راکیزه |
واژه جایگزین واکوئل |
کریچه |
واژه جایگزین لیزوزوم |
کافنده تن |
واژه جایگزین سانتریول |
میانک |
واژه جایگزین آنتی بیوتیک |
پادزی |
واژه جایگزین کروموزوم |
فام تن |
واژه جایگزین فتوسنتز |
فروغ آمایی |
واژه جایگزین آپاندیس |
آویزه |
واژه جایگزین آپاندیسیت |
آویزه آماس |
واژه جایگزین آنابولیسم |
فراگشت |
واژه جایگزین کاتابولیسم |
فروگشت |
واژه جایگزین متابولیسم |
دگر گشت |
واژه جایگزین آمیلوپلاست |
نشادیسه |
واژه جایگزین آنتی‌دیورتیک |
پادپیشابی |
واژه جایگزین کپسول بومن |
پوشینه بومن |
واژه جایگزین سانتروزوم |
میان تن |
واژه جایگزین دندریت |
دارینه |
واژه جایگزین دیاپدز |
تراگذری |
واژه جایگزین اپی گلوت |
برچاکنای |
واژه جایگزین واکوئل |
کریچه |
واژه جایگزین اگزوسیتوز |
برون رانی |
واژه جایگزین گلومرول |
کلافک |
واژه جایگزین هماتوکریت |
خون بهر |
واژه جایگزین میوگراف |
ماهیچه نگار |
واژه جایگزین نفرون |
گردیزه |
واژه جایگزین نوروگلیا |
پی بان |
واژه جایگزین پیرنوئید |
دانک |
واژه جایگزین ریبوزوم |
رناتن |
واژه جایگزین اسپیرومتر |
دم سنج |
